ماتریس SWOT چیست و چه کمکی به وبسایت‌ها می‌کند؟

در بازاریابی، سیستم‌های مختلفی برای بررسی وضع موجود و بهبود آن وجود دارد. ماتریس SWOT، یک روش است که بر مبنای نقاط ضعف و قوت یک برند و بررسی فرصت‌ها و تهدید‌های بیرونی تنظیم شده است. در این روش، باید به صورت قدم به قدم پیش بروید و به سوالات خاصی پاسخ دهید. سئو و بهینه سازی سایت برای موتورهای جست و جو، قدم مهمی در مسیر رشد است که همواره با چالش‌های مهمی رو به رو است. یکی از کاربردهای مهم ماتریس اسوات، کمک به برنامه‌ریزی سئو است. در این مقاله از تسمینو، قصد داریم کاربرد swot در سئو را بررسی کنیم.

وقتی صحبت از سئو به میان می‌آید، نقطه شروع، همیشه مبهم و سردرگم کننده است. تلاش برای شروع سئو، می‌تواند زمان و تلاش زیادی را وقف خود کند و در عین حال، بازدهی لازم را نداشته باشد. یکی از مزایای مهم استراتژی‌های حاصل از این روش، قابلیت انطباق با فعالیت‌های مختلف است؛ حتی فعالیت‌هایی که خارج از فضای کسب و کار هستند. به همین دلیل می‌توانید از آن در تمام بخش‌ها و مراحل سئو استفاده کنید. 

swot چيست؟

پیش از آشنایی با کاربردها، بهتر است بدانیم که swot به چه معناست؟ همانگونه که در ابتدا اشاره کردیم، این عبارت به یک روش برنامه‌ریزی در جهت توسعه اشاره دارد. این عبارت چهار حرفی، در واقع مخفف چهار واژه است:

۱- Strengths یا نقاط قوت

در این مرحله، باید روی ویژگی‌های مثبت خود تمرکز داشته باشید. فرقی نمی‌کند که قصد شما از کاربرد این الگو چه چیزی باشد؛ شناخت نقاط قوت واقعی به شما کمک می‌کند که قدم‌هایتان را با اطمینان بیشتری بردارید. در مسیر کسب و کار نیز باید دقیقا برای خود مشخص کنید که هم اکنون چه دارید. به عنوان مثال، اگر محصول متمایزی ارائه می‌دهید، مشتریان وفاداری دارید و یا حتی یکی از کمپین‌های شما موفق عمل کرده است، باید آن را در بخش نقاط قوت خود قرار دهید. در این بخش باید سوالات زیر را از خود بپرسید:

• چه چیزی من یا کسب و کارم را از دیگران متمایز می‌کند؟
• این نقاط قوت، تا کنون چه کمکی به من کرده‌اند؟
• روی کدام بخش‌ها یا رفتارها می‌توانم بیشتر حساب کنم؟
• دیگران بیشتر به کدام مشخصات برند من واکنش مثبت نشان می‌دهند؟
• چرا این ویژگی را جزو نقاط قوت خود یا کسب و کارم می‌دانم؟

۲- Weaknesses یا نقاط ضعف

همواره باید در کنار سپیدی‌ها، سیاهی‌ها را نیز ببینید. شناخت نقاط ضعف و لیست کردن آن‌ها، باعث می‌شود که دید واقع‌بینانه‌تری از خود داشته باشید. چه Swot را برای توسعه فردی به کار می‌برید و چه در جهت رشد کسب و کار، باید نکات منفی را در کنار نکات مثبت قرار دهید. به عنوان مثال، اگر فعالیت شما در جهت تولید محصول خوب است اما سود نمی‌کنید، یعنی در استراتژی‌های فروش و بازاریابی ضعف دارید. تا زمانی که این نقطه ضعف را پیدا نکنید و در جهت رفع آن اقدامی انجام ندهید، تلاشتان بی‌فایده خواهد بود. در این بخش باید از خود بپرسید:

• چه چیزها یا کسانی باعث توقف یا کند شدن روند رشد من شده‌اند؟
• تا کنون از وجود این ضعف‌ها، چه ضررهایی متحمل شده‌ام؟
• دیگران، عموما به کدام ویژگی از من یا برندم واکنش منفی دارند یا واکنش نشان نمی‌دهند؟
• وقتی به شکست‌های خود نگاه می‌کنم، کدام اتفاق یا شخص پررنگ‌تر است؟

۳- Opportunities یا فرصت‌ها

این بخش از ماتریس Swot، به رفضای بیرونی مربوط است، نه درونی! دقیقا مثل اینکه شما از مهارت خود در رانندگی اطمینان دارید، اما با جاده یا نحوه رانندگی دیگران آشنا نیستید. در این بخش، باید فضای بیرونی را به دقت بررسی کنید و فرصت‌ها را با توجه به نقاط قوت خود شناسایی نمایید. در دوران کرونا، معلمانی که از قبل با فضای مجازی آشنایی داشتند، این موقعیت پیچیده را به یک فرصت تبدیل کردند. این در حالی است که این شرایط، برای عموم جامعه یک تهدید بود! بنابراین، فرصت‌ها به نقاط قوت شما مربوط هستند، نه شرایط عمومی. به همین دلیل، می‌توانید از این بخش برای جلو زدن از رقیب استفاده کنید؛ زیرا ممکن است شرایط موجود برای او یک تهدید جدی باشد. در این مرحله، حتما سوالات زیر یا موارد مشابه را از خود بپرسید:

• آیا شرایط موجود در محیط اطراف، با نقاط قوت من انطباق دارد؟
• در چه فضایی می‌توانم از فرصت‌های بیشتری بهره‌مند شوم؟
• نقاط ضعف رقیب من چیست؟ آیا می‌شود آن را به یک فرصت تبدیل کرد؟
• پیش‌بینی من از آینده دور یا نزدیک چیست و چگونه می‌توانم آن را به فرصت تبدیل کنم؟

۴- Threats یا تهدیدها

همیشه باید روی بد ماجرا را هم ببینیم؛ شاید شما دقیقا همان معلمی هستید که کار با فضای مجازی را بلد نیست! پس غیرحضوری شدن مدارس، برایتان یک تهدید جدی به حساب می‌آید نه فرصت. در این زمینه نیز باید دقت لازم را به خرج دهید تا بتوانید شرایط را به درستی مدیریت کنید. غفلت از تهدیدها، می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به کسب و کار یا رشد فردی شما بزند؛ بنابراین به هیچ وجه از آن‌ها چشم‌پوشی نکنید. در ضمن به این نکته هم توجه داشته باشید که تمام تهدیدات محیطی، لزوما زنگ خطری برای شما نیست! شیوع کرونا، برای محصولات ضدعفونی کننده یک فرصت بود؛ درست بر خلاف کل جامعه!

شاید با خود بگویید که این قسمت از ماتریس Swot، چه فرقی با نقاط ضعف دارد؟ این دو بخش، ماهیت یکسانی دارند، اما ضعف‌ها به خود شما مربوط می‌شوند نه محیط. در واقع تهدید، شرایطی است که از بیرون شکل می‌گیرد و شما کنترلی روی ایجاد آن ندارید، اما ممکن است باعث شود نقاط ضعف شما بیشتر به چشم بیایند یا در بخش‌های جدیدی احساس ضعف کنید. در این مرحله از خود بپرسید:

• این شرایط برای رقیب من چگونه است؟ تهدید یا فرصت؟
• آیا در آینده، ممکن است اتفاقی بیافتد که باعث ضعف کسب و کار من شود؟
• چه اتفاقاتی به رشد من یا برندم ضربه می‌زنند و من کنترلی روی آن‌ها ندارم؟
• آیا ورود رقیب جدید یا محصول تازه، من را به خطر خواهد انداخت؟
• وضعیتی که جامعه به سوی آن حرکت می‌کند، چه تاثیری در روند رشد من دارد؟

کاربرد جدول swot در سئو

تا اینجا، با ماتریس swot آشنا شدیم. همچنین به این نکته اشاره کردیم که این روش تحلیل، می‌تواند در هر زمینه‌ای برای رشد به ما کمک کند. چه رشد فردی مدنظر شما باشد که توسعه کسب و کار، طی کردن این روند باعث شناخت دقیق از خودتان و شرایط موجود خواهد شد. این موضوع به تصمیم‌گیری‌های بهتر منجر می‌شود. سئو، یک فرآیند است که همواره با چالش‌هایی رو به روست. در مسیر بهینه‌سازی سایت، مدام با نقاط ضعف و قوت دست و پنجه نرم می‌کنید و فرصت‌ها و تهدیدهایی پیش‌رویتان قرار می‌گیرد. بنابراین، به یک جدول منظم نیاز دارید که بتوانید این جریان را به خوبی مدیریت کنید.

کاربرد swot در سئو، می‌تواند به شکل زیر باشد:

۱- چه می‌خواهید؟

در ابتدا باید برای خود تعیین کنید که دقیقا چه هدفی دارید؟ آیا می‌خواهید رتبه خوبی به دست آورید؟ از قبل رتبه کسب کرده‌اید و می‌خواهید آن را حفظ کنید؟ هدف شما فروش محصول است یا ارائه محتوا؟ هر یک از این اهداف، نیاز به یک استراتژی کاملا متفاوت دارند. به همین دلیل اولین قدم این است که موقعیت کنونی خود را دقیقا شناسایی کنید و به تناسب آن، از جدول Swot بهره ببرید.

۲- قدم اول SWOT: تا کنون چه به دست آورده‌اید؟

دستاوردها و نقاط قوت خود در زمینه سئو را به دقت لیست کنید. نقطه قوت، همان چیزی است که شما را از دیگران متمایز می‌کند و باعث پیشرفتتان می‌شود. به عنوان مثال، موارد زیر در زمینه سئو، امتیازاتی هستند که باید در جدول SWOT لحاظ شوند:

• محتوای شما تخصصی و محدود به یک حوزه خاص است.
• شما می‌توانید تصاویر کاملا اختصاصی برای سایت خود طراحی کنید.
• بودجه لازم برای اجرای کمپین تبلیغاتی و بهبود نرخ کلیک را دارید.
• محتواهای متنی شما، در عین کوتاه بودن، مفید و دارای پاسخ لازم هستند.
• از تیتربندی، جدول، لیست و موارد این چنینی به خوبی بهره می‌برید.

۳- موانعی که بر سر راهتان قرار دارد چیست؟

سئو، مسیر پیچیده‌ای دارد. ممکن است مدتی در فراز و مدتی در نشیب باشید. با این حال، برخی ضعف‌های ساختاری، می‌توانند به شما بسیار آسیب بزنند. ضعف‌های سئو می‌تواند ناشی از محتوا، بودجه یا عملکرد کارکنان باشد.به عنوان مثال:

• خواسته مخاطبان را دقیق نمی‌دانید و محتوای موردنیاز او را تولید نمی‌کنید.
• بودجه لازم برای استفاده از افزونه‌های کمکی در سایت‌های وردپرسی را ندارید.
• محتواهای شما در عین کامل بودن، شامل نکات بولد و لیست شده نیستند.
• تنوع محتوایی شما کم است و فقط روی متن و عکس تمرکز دارید.
• تیم تولید محتوای شما، منظم عمل نمی‌کند و همیشه به روز نیستید.

۴- چه اتفاقاتی در محیط یا جامعه به شما کمک می‌کند؟

گاهی اتفاقاتی بروز می‌دهد که باعث می‌شود سئو سایت شما بهبود یابد. به عنوان مثال، در دوران کرونا، میزان جست و جوی «خرید اینترنتی» بسیار بالا رفت. به همین دلیل سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ مارکت، دیوار، شیپور، ترب و… رشد فاحشی داشتند. در واقع این سایت‌ها توانستند از فرصت تمایل مخاطبان به خرید اینترنتی، نهایت استفاده را ببرند. فرصت‌های مسیر سئو، شامل موارد زیر هستند:

• در شبکه‌های اجتماعی، دنبال کنندگان زیادی دارید و نرخ کلیکتان بالاست.
• کلمات کلیدی بالقوه برای سایت خود را با کمک ابزارهای تحقیق شناسایی می‌کنید.
• نیاز مخاطبان به دلایل مختلف به محتوای شما بیشتر می‌شود. (مثل نیاز به تدریس مجازی در دوران کرونا)
• محتواهای قدیمی شما، مورد توجه مجدد مخاطبان قرار می‌گیرند.
• افراد به صورت خودجوش، لینک سایت شما را به عنوان مرجع معتبر انتشار می‌دهند.

۵- احتمال می‌دهید چه رخدادهایی به شما ضربه بزند؟

سئو مثل یک دریاچه پر از ماهی است. همانگونه که بر اساس تحلیل SWOT، در آن می‌توانید فرصت‌های خوبی به دست آورید، احتمال سقوط و غرق شدنتان هم وجود دارد. برای اجتناب از این اتفاق، باید تهدیدها را شناسایی کنید و با توجه به شرایط خودتان، استراتژی صحیحی پیش بگیرید. تهدیدهای این مسیر، شامل موارد زیر هستند:

• اینترنت دچار اختلال می‌شود و نرخ جست و جوی ارگانیک ریزش می‌کند.
• افراد از لینک‌های نامعتبر یا خریداری شده وارد سایت شما می‌شوند.
• سرعت بارگیری سایت برای کاربران به دلایل مختلف افت می‌کند.

۶- انتخاب استراتژی SWOT برای بهبود سئو

مواردی که در هر یک از موارد بالا برشمردیم، تنها مثال‌هایی برای نقاط قوت و ضعف یا تهدیدها و فرصت‌های سئو بودند. ممکن است موقعیت شما کاملا متمایز باشد و موقعیت متفاوتی را تجربه کنید. در دنیای غیرقابل پیشبینی تکنولوژی، هر روز تهدیدها و فرصت‌های جدیدی مطرح می‌شود که می‌توان تمام آن‌ها را در چهارچوب SWOT گنجاند. با این حال، چیزی که مهم است، انتخاب روش مناسب برای مدیریت این شرایط است.

در واقع، پس از شناسایی نکات یاد شده، باید به دنبال راه حل باشید. استراتژی‌های مختلفی با استفاده از ماتریس Swot شکل گرفته‌اند. به عنوان مثال، اگر شما سایتی دارید که غنی‌ترین محتواها را دارد و فرصت تبلیغ در شبکه‌های اجتماعی را هم دارید، یک استراتژی نیاز دارید و فرد دیگری که تنوع محتوایی کمی دارد و بودجه‌اش محدود است نیز استراتژی خاص خود را می‌خواهد. بنابراین قدم نهایی، این است که یکی از روش‌هایی که در ادامه می‌آوریم را انتخاب کنید.

انواع استراتژی swot

انسان ممکن است در طول روز، هزاران سوال از خود بپرسد؛ خب این سوالات چه کمکی به شما می‌کنند وقتی بی‌پاسخ بمانند؟ هدف از پرسش سوال در روش SWOT، این است که به یک استراتژی مناسب برای رشد برسیم. در واقع، با توجه به سوالات بالا، می‌توانید روش‌های مختلفی را پیش بگیرید. این موضوع کاملا بستگی به شرایط شما دارد. راستش، همیشه لازم نیست از تمام مراحل اسوات استفاده کنید! بلکه کافی است یکی از استراتژی‌های زیر را در پیش بگیرید:

۱- استراتژی هجوم یا SO

در این حالت، تماما روی بخش‌های مثبت تمرکز می‌کنید. این استراتژی وقتی کاربرد دارد که نقاط قوت شما با فرصت‌های موجود منطبق شده باشند. مثلا شما این قابلیت را دارید که در روز، به جای ۸ ساعت، ۱۰ ساعت کار کنید. حال در محل کارتان، یک موقعیت اضافه‌کاری پیش آمده است؛ به راحتی می‌توانید توانمندی خود را با این فرصت جدید انطباق دهید و درآمد بیشتری کسب کنید. در واقع چون در این زمینه توانا هستید، به فرصت پیش آمده هجوم می‌برید.

در مسیر سئو، می‌توانید از این استراتژی SWOT به راحتی استفاده کنید. مثلا، شما در زمینه یادگیری تولید محتوا فعالیت می‌کنید. توسعه یک شبکه اجتماعی جدید، برای شما یک فرصت است. اگر در زمینه سوشال مدیا توانمندی داشته باشید، می‌توانید به سرعت دست به تولید محتوای آموزشی بزنید. به عنوان مثال با ظهور اینستاگرام، سایت‌های بسیاری به آموزش ابزارهای مختلف یا حل مشکلات رایج در این برنامه پرداختند و از همین راه، رشد کردند.

۲- استراتژی رقابت یا ST

در این روش، با نقاط قوت و تهدیدها سر و کار دارید. این استراتژی، در صورتی که رقبا فاقد نقطه قوت شما باشند، می‌تواند یک سکوی پرش باشد! مثلا، وقتی برف می‌بارد، اغلب کسب و کارهای فیزیکی مانند مغازه‌ها تعطیل می‌شوند. این موقعیت برای اغلب افراد یک تهدید است؛ اما شما فروش تلفنی و یک پیک با ماشین دارید؛ این می‌تواند باعث شود که به راحتی، فروش خود را در مقایسه با رقبا چندبرابر کنید.

در زمینه SEO، می‌شود از این استراتژی برای بهبود رتبه استفاده کرد. وقتی گوگل الگوریتم‌های جدیدی برای بهینه‌سازی ارائه می‌دهد، می‌شود از این استراتژی استفاده کرد. به عنوان مثال، زمانی که گوگل «جایگاه صفر» را معرفی کرد، سایت‌هایی که با نوشتن محتواهای پر و پیمان در رتبه یک قرار گرفته بودند با تهدید مواجه شدند. زیرا این موقعیت، می‌توانست نصیب محتواهای دیگر نیز بشود. در این حالت، اگر سایت شما محتواهای مختصر و مفید ارائه می‌کرد، می‌توانست این تهدید را به فرصتی برای رشد تبدیل کند؛ چون گوگل محتواهایی را برای این بخش انتخاب می‌کند که پاسخ کاربر را کوتاه و سریع ارائه کنند.

۳- استراتژی احتیاط یا WO

گاهی لازم است با احتیاط رفتار کنید؛ زیرا شما آن کسی نیستید که نقطه قوت دارد. در این شرایط باید از فرصت‌ها استفاده کنید تا نقاط ضعف خود را پوشش دهید؛ دقیقا مانند کسی که موقعیت خانوادگی بد خود را با تلاش فردی و رشد شخصیتش، در ذهن دیگران کمرنگ می‌کند.

تصور کنید یک اصطلاح جدید وارد فضای بازاریابی شده است و رقیب، توانسته زودتر از شما دست به تولید محتوا بزند. به همین دلیل، رتبه بهتری کسب کرده است. در این شرایط باید از این استراتژی SWOT در سئو بهره ببرید. شما در زمینه سرعت عمل ضعف دارید، اما حضور فعال‌تر در شبکه‌های اجتماعی، فرصت تبلیغ بهتر را برای شما ایجاد می‌کند. به همین سادگی می‌توانید نرخ ورود از طریق صفحات مجازی را بالا ببرید و رتبه خود را بهبود ببخشید.

۴- استراتژی دفاع یا WT

گاهی، نقاط ضعف شما با بروز تهدیدها مانند یک زخم سر باز می‌کنند. اینجا، همان جایی است که رقبا می‌توانند به سادگی به شما آسیب برسانند. حتی اگر رقیبی در کار نباشد، ممکن است از مسیر پیشرفت بسیار عقب بیفتید. در این شرایط باید حالت تدافعی به خود بگیرید. درست مانند تیم فوتبالی که در دقیقه ۸۵، با نتیجه برابر، یک بازیکن خود را از دست می‌دهد. این تیم، باید به فکر حفظ امتیاز فعلی باشد و از تهدید دوری کند تا ضعفش، باعث شکست نشود.

در زمینه SEO، وقتی از این استراتژی SWOT استفاده می‌کنیم که مقابله با تهدیدها، باعث بروز ضعف‌های ما شود. به عنوان مثال، گرافیست شرکت شما به تازگی استعفا داده است و شما در راستای تولید تصویر دچار مشکل شده‌اید. مدت کوتاهی پس از این اتفاق، گوگل اعلام می‌کند که در الگوریتم جدید خود، به تصاویر تکراری و کپی، امتیازی نمی‌دهد و ممکن است استفاده از این تصاویر، رتبه کلی سایت را تهدید کند. در این شرایط، بهتر است سراغ به روز رسانی محتواهای قدیمی یا کار روی محتواهای متنی و صوتی بروید. این شرایط با توجه به نقطه ضعف شما یک تهدید است و باید حالت تدافعی به خود بگیرید تا آسیب نبینید.

مزایای استفاده از ماتریس SWOT در سئو

چرا باید در جهان گسترده محتوا، با هزاران ابزار تخصصی مختلف و روش‌های متنوع، سراغ Swot برویم؟ کاربرد این روش در سئو،‌ چه مزیتی نسبت به سایر روش‌های موجود دارد؟

• بدون هزینه است و نیازی به صرف بودجه اختصاصی ندارد.
• ابزار پیچیده‌ای ندارد و همه می‌توانند از آن استفاده کنند.
• دید واقعی و روشنی از شرایط موجود به شما می‌دهد.
• کاربردی است و استراتژی قابل اجرا در اختیارتان می‌گذارد.
• به سئو محدود نمی‌شود و در بخش‌های دیگر نیز کاربرد دارد.
• روش صحیح رصد رقبا و تحلیل شرایط را به شما ارائه می‌دهد.

به یاد داشته باشید که سئو، یک اتوبان مستقیم نیست که همه را به مقصد برساند، بلکه یک پیست مسابقه است. برای برد این مسابقه، باید خود و رقیب را به خوبی بشناسید، از فرصت‌ها استفاده و تهدیدها را مدیریت کنید. استراتژی‌های اسوات می‌توانند یکی از بهترین روش‌ها برای این مسیر هیجان‌انگیز باشند.

نتیجه‌گیری

swot، یک روش برنامه‌ریزی بر اساس شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌هاست. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این ماتریس ساده، تدوین استراتژی سئو است. اسوات به شما کمک می‌کند که با پرسش سوالات متعدد، دید روشنی از شرایط موجود به دست آورید. ممکن است قبلا، بدون آن‌که بدانید، بارها این روش را برای توسعه فردی یا شغلی به کار برده باشید. به هر حال، استراتژی‌های SWOT، تصمیم‌گیری بهتر و واقع‌بینانه‌تری برای شما به ارمغان خواهند آورد؛ کافی است یکبار امتحان کنید!