فضای ابری چیست و چه کاربردهایی دارد؟

تنها کافی است سرعت پیشرفت تکنولوژی در کمتر از نیم‌قرن اخیر را بررسی کنید؛ تا متوجه یک جهش بزرگ در صنعت دیجیتال شوید. در دهه‌های اخیر شاهد ظهور مفاهیم جدیدی مانند اینترنت بوده‌ایم که جنبه‌های مختلف زندگی انسان‌ها را دگرگون کرده است. یکی از مفاهیم نسبتا جدیدی که امروزه با آن سروکار داریم، فضای ذخیره‌سازی ابری است.

فضای ابری توانسته است وابستگی به حافظه‌های فیزیکی را کاهش دهد و حجم بالایی از فضای ذخیره‌سازی را به شکل اینترنتی در اختیار کلاینت‌ها قرار دهد.

فضای ذخیره‌سازی ابری دقیقا همان ویژگی‌ای است که ما را از جابه‌جایی فلش‌ها، خرید هاردهای با ظرفیت بالا و نگهداری از اطلاعات و داده‌ها در حافظه‌های فیزیکی بی‌نیاز می‌کند. اما این فناوری جدید چه ویژگی‌هایی دارد؟

آیا امنیت داده‌های حساس ما در چنین حافظه‌ای تضمین می‌شود؟ همگام‌سازی با فضای ابری چیست؟ مزایای استفاده از فضای ذخیره ابری چیست و چگونه باید از این فضا استفاده کنیم؟ در ادامه تلاش می‌کنیم با بیانی ساده به این سوالات پاسخ ‌دهیم.

فضای ذخیره‌سازی ابری چیست؟

فضای ابری یا Cloud Storage یک مدل سرویس رایانش ابری (Cloud Computing) است که به شما امکان می‌دهد داده‌ها و اطلاعات را در مکانی خارج از حافظه‌های فیزیکی مانند کامپیوترها ذخیره کنید. حافظه‌هایی که از طریق اینترنت به آن دسترسی دارید.

رایانش ابری در واقع اصطلاحی است که ارائه هرگونه سرویس میزبانی ‌شده در بستر اینترنت را توصیف می‌کند. Cloud نیز در مفهومی جدا از معنای لغوی آن (ابر)، به ‌نوعی فضای مجازی گفته می‌شود که امکان ذخیره‌سازی اطلاعات و دسترسی به آن‌ها در هر جایی از جهان را با استفاده از اینترنت میسر می‌کند. ما در مقاله زیر صفر تا صد موضوع رایانش ابری را شرح داده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم حتما مطالعه کنید.

امنیت اطلاعاتی که برای ذخیره‌سازی به Cloud منتقل می‌کنید، بر عهده ارائه‌دهنده خدمات رایانش ابری است. ارائه‌دهنده خدمات در واقع سرورها و زیرساخت‌ها را مدیریت، میزبانی و نگهداری کرده و به شما این اطمینان را می‌دهد که هر زمان به داده‌ها نیاز دارید، سریعا به آن‌ها دسترسی پیدا کنید.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که بسیاری از شرکت‌ها و کسب‌وکارها با شیوع بیماری کرونا در جهان، بودجه خود برای تامین منابع و انواع خدمات در بستر وب را  افزایش داده‌اند و تا سال 2024 بیش از 70 درصد آن‌ها از سرویس‌های رایانش ابری شامل PaaS، SaaS و IaaS استفاده می‌کنند.

فضای ابری چگونه کار می‌کند؟

برای اینکه بدانید چگونه از فضای ابری استفاده کنید، بهتر است با روش کار آن آشنا شوید. همانند شبکه‌های ذخیره‌سازی داخلی شرکت‌ها (on-premise)، فضای ذخیره‌سازی ابری نیز از سرورها برای ذخیره و نگهداری داده‌ها استفاده می‌کند. با این تفاوت که محل ذخیره داده‌ها در Cloud Storage، سرورهایی در یک مکان جغرافیایی دیگر هستند.

اغلب سرورهایی که از طریق خدمات ابری مورد استفاده کلاینت‌ها قرار می‌گیرند، ماشین‌های مجازی (VM) هستند که بر روی یک سرور فیزیکی میزبانی می‌شوند. این فضای ذخیره‌سازی، یک جایگزین مقرون‌به‌صرفه برای تمام حافظه‌های فیزیکی مانند هارددیسک‌های داخلی و خارجی و شبکه‌های ذخیره‌سازی است.

همان‌طور که می‌دانید، اغلب افراد اطلاعات گوشی هوشمند خود را به کامپیوترها انتقال می‌دهند؛ اما هارد دیسک کامپیوتر نیز گنجایش محدودی دارد. سازمان‌ها نیز در روش سنتی از شبکه ذخیره‌سازی SAN (Storage Area Network) برای آرشیو داده‌ها و فایل‌های خود استفاده می‌کردند. با این ‌حال، SAN به دلیل هزینه بالای نگهداری، یک انتخاب گران‌قیمت است.

اکنون سرویس‌های ذخیره‌سازی ابری انعطاف‌پذیری مطلوبی به کلاینت‌های خود ارائه می‌کنند. به این معنا که سازمان‌ها و کسب‌وکارهای مختلف، در صورت افزایش حجم داده‌های خود می‌توانند ظرفیت فضای ابری مورد استفاده را افزایش دهند و در صورت لزوم، آن را کمتر کنند.

به ‌این ‌ترتیب، شما به ‌عنوان یک مشتری می‌توانید به‌ جای سرمایه‌گذاری در ساخت و نگهداری یک فضای ذخیره‌سازی داخلی، تنها براساس ظرفیت مورد نیاز خود سرویس مورد نظرتان را خریداری کنید. در این میان، مسئله افزایش نیاز کسب‌وکار و لزوم افزایش ظرفیت به دلیل حجم بالای داده‌ها را نیز باید در نظر داشته باشید.

فرایند ذخیره سازی داده های ابر

چندین مرحله و روش وجود دارد که اجازه می دهد داده ها در سیستم عامل ابر ذخیره شوند. برای اینکه فضای ذخیره سازی ابری اعمال شود، داشتن حداقل یک سرور داده مورد نیاز است. سپس این سرور داده باید به اتصال اینترنت مجهز شود. کاربر از طریق اینترنت پرونده موضوع را به آن سرور داده ارسال می کند. این فعالیت انتقال فایل، می تواند به صورت دستی یا خودکار انجام شود.

پس از ذخیره شدن در سرور داده، این پرونده یا داده ها به چندین سرور هدایت می شوند تا افزونه اضافه شود. پس از این، داده ها با موفقیت در شبکه ابری ذخیره می شوند و پس از آن می توان به صورت آنلاین به آن دسترسی پیدا کرد. این ساده ترین مکانیسم کار در هر فضای ذخیره سازی ابری است. اما به طور کلی، فضای ذخیره سازی ابری از چندین سرور داده برای افزایش قابلیت به اشتراک گذاری فایل و دسترسی به پرونده های خود استفاده می کند.

اگر یکی از سرورهای داده خراب یا تحت تعمیر و نگهداری باشد، این امکان برای دسترسی متناوب به داده ها فراهم می شود. به عنوان مثال، AWS Cloud حدود پنجاه و پنج منطقه در دسترس دارد که بیش از هجده منطقه را در بر می گیرد. این کار فقط برای اطمینان از اینکه مشتری هایشان همیشه باید به داده های آن ها دسترسی داشته باشند انجام می شود و هیچ کاری فقط به دلیل مشکل فنی مانعی ایجاد نمی کند. بنابراین، به طور خلاصه، فضای ذخیره سازی ابری کاملاً قابل اعتماد، کاربر پسند، امن و فن آوری پیشرفته فضای ذخیره سازی اطلاعات را فراهم می کند.

روش های مختلفی برای دسترسی و استفاده از منابع ذخیره سازی ابری وجود دارد. به طور کلی، کاربر نهایی با استفاده از رابط وب ارائه دهنده خدمات ابری می تواند به آن ها دسترسی داشته باشد. منابع ابری را می توان در اختیار کاربرانی قرار داد که ظرفیت ذخیره سازی خود را مشخص می کنند و این ظرفیت قبل از سرویس آماده می شود. بر اساس این تسویه حساب متقابل مربوط به ظرفیت ذخیره سازی، کاربر یا به صورت ماهانه یا سالانه هزینه پرداخت می کند. اگر تأمین کننده خدمات منابع را بر اساس “در صورت لزوم” تخصیص دهد، این منابع می توانند تأمین شوند. در چنین شرایطی، پرداخت بر اساس هر استفاده انجام می شود.

لازم به ذکر است که عوامل دیگری نیز وجود دارد که به آن ها بستگی دارد. این عوامل شامل فضای ذخیره سازی مورد نیاز اعم از فضای ذخیره سازی نامحدود یا محدود، کیفیت خدمات، حالت برنامه ریزی و سایر عوامل وابسته است.

هفت مزیت استفاده از فضای ذخیره سازی ابری

۱- فضای ابری همه جا هست

دقیقاً مانند نام هواشناسی آن، فضای ابری همه جا هست- یا حداقل هر جا که کامپیوتر و اتصال اینترنتی وجود دارد. یک برنامه فضای ابری معمولاً روی چندین کامپیوتر (گاهی صدها) قدرتمند متصل به اینترنت که در سراسر جهان پخش شده اند اجرا می شود. لازم نیست از تمام این سیستم ها آگاه باشید – شما فقط باید با استفاده از هر مرورگر وب وارد برنامه شوید.

۲- امنیت

اگر هر چیزی به اینترنت مرتبط باشد، امنیت اصلی ترین نگرانی ما خواهد بود و بیشتر مشاغل بزرگ و کوچک از خدمات ذخیره سازی ابری استفاده می کنند، بنابراین قبل از اینکه سرویس ابری را برای تجارت خود انتخاب کنند، مطمئن می شوند که این سرویس امنیت بهتری به آن ها می دهد.

فضای ذخیره سازی ابری داده های شما را در سرورهای اضافی ذخیره می کند، بنابراین حتی اگر یکی از مراکز داده خراب شود، داده های شما توسط مراکز داده دیگر مدیریت می شوند، که داده های شما را ایمن و نظارت می کنند. اگر تمام مراکز داده ارائه دهنده ذخیره سازی از بین بروند یا از بین بروند، فقط داده های شما از بین می روند و این یک پدیده کاملاً غیرممکن است زیرا یک سرویس ذخیره سازی ابری از هزاران مرکز داده تشکیل شده است. (NFT مارکتینگ چیست)

برخی از فروشندگان ذخیره سازی ابری، نسخه های داده های شما را در مراکز داده مختلف نگهداری می کنند، بنابراین حتی اگر داده ها در سرور از بین بروند یا خراب شوند، نسخه پشتیبان باید در آنجا باشد.

۳- مقرون به صرفه بودن

۴- به اشتراک گذاری راحت فایل ها

هر سرویس ذخیره سازی ابری ویژگی های اشتراک فایل را فراهم می کند که به شما کمک می کند فایل خود را با سایر کاربران به اشتراک بگذارید. می توانید پرونده ای را برای کاربر دیگری ارسال کنید یا از چندین کاربر دعوت کنید تا داده های شما را مشاهده کنند. عمدتا همه فروشندگان یک محیط ابری را فراهم می کنند که در آن دو کاربر با استفاده از سرویس ابری یکسان می توانند داده های خود را به اشتراک بگذارند، اگرچه تنها چند فروشنده خدمات هستند که ویژگی های اشتراک فایل بین پلت فرم را ارائه می دهند.

۵- اتوماتیک بودن

ذخیره سازی ابر مانند یک دیسک سخت بر روی سیستم شما کار می کند و اگر می خواهید هر فایلی را در فضای ابری ذخیره کنید، هیچ مشکلی در حال انجام وجود ندارد. ممکن است بیش از یک کاربر از سرویس ذخیره سازی ابری استفاده کند و مسئولیت فعلی یک کاربر بر وظیفه کاربر دیگر تأثیر نگذارد، زیرا همه کارها توسط فروشنده ابر، مدیریت و خودکار می شود.

۶- چندین کاربره بودن

همین محیط ابر می تواند بیش از یک استفاده از آن، در حال ارتباط، داشته باشد. با فضای ذخیره سازی ابری، چندین کاربر می توانند با پرونده مشترک کار کنند. به عنوان مثال، شما می توانید به چندین کاربر دسترسی داشته باشید تا آن ها بتوانند به پرونده شما دسترسی پیدا کنند و آن را ویرایش کنند. شخص مجاز می تواند از هر نقطه از جهان به صورت بلادرنگ به پرونده شما دسترسی پیدا کند.

۷- همگام سازی

هر فروشنده ذخیره سازی، ویژگی همگام سازی را ارائه می دهد. با همگام سازی، می توانید داده های ذخیره سازی ابر را با هر دستگاهی که می خواهید همگام سازی کنید. همانطور که بحث کردیم، ما می توانیم از هر دستگاه و هر قسمت از جهان به داده های خود دسترسی پیدا کنیم، اما این دسترسی با کمک همگام سازی انجام می شود. با داشتن مدارک معتبر مناسب، شما می توانید با هر دستگاهی وارد سرویس ذخیره مشترک خود شوید و به همه داده های ذخیره شده در آن فضای ذخیره سازی ابری دسترسی داشته باشید. نیازی به کپی کردن داده ها از یک دستگاه به دستگاه دیگر نیست، اما برای دسترسی به همه پرونده های خود به اتصال به اینترنت خوب نیاز دارید.

انواع فضای ابری و کاربرد آن

به طور کلی، فضای ابری در 4 نوع مختلف دسته‌بندی می‌شود که به شرح زیر می‌باشند:

فضای ابری خصوصی

امنیت امری است مهم و تامین این امنیت گاهی اوقات هزینه بردار است. همین مساله سبب شده تا سرویسی تحت عنوان فضای ابری خصوصی توسط ارائه دهندگان ابر ارائه شود تا فقط و فقط شرکت‌های مجاز به آن دسترسی داشته باشند. در واقع مثل این است که شما یک هارد امن، مجزا و قابل دسترس صرفا برای کسانی که خودتان تعیین می‌کنید داشته باشید. کاربرد این نوع ذخیره‌سازی برای مجموعه‌هایی مشخص می‌شود که داده‌هایتان نیازمند امنیت بالایی باشد. مثلا بانک‌ها از این نوع ذخیره‌سازی می‌توانند بهره ببرند.

فضای ابری عمومی

در زمانی که هزینه‌های فضای ابر خصوصی برایتان مقدور نباشد و یا اطلاعاتی که برای ذخیره‌سازی مدنظر دارید آن‌چنان نیازمند حریم خصوصی سفت و سخت نیست، فضای ابری عمومی به کارتان می‌آید. در این روش، شما به زیرساخت‌های فضای ذخیره‌سازی دسترسی نداشته و ممکن است یک فضای مشخص را با دیگران به اشتراک بگذارید. به بیانی دیگر، فرض کنید یک ساختمان اداری متشکل از چندین شرکت است و تمامی اطلاعات آن‌ها روی یک هارد واحد ذخیره می‌شود. البته بسیاری معتقدند این روش ریسک بالایی در دزدیده شدن اطلاعات دارد اما با توجه به اینکه ارائه دهنده ابر به شما چه کسی است، می‌توان این ریسک را تا حد زیادی کاهش داد.

فضای ابری هیبریدی

به این نوع فضای ذخیره‌سازی، فضای ابری ترکیبی نیز می‌گویند. کاربرد این نوع ابر زمانی مشخص می‌شود که یک کمپانی برای ذخیره کردن اطلاعات خود، نیازمند روشی برای سیو کردن انواع داده‌ باشد. در این مرحله، برای درک بهتر و بیشتر بد نیست بدانید که چه نوع داده‌هایی را می‌توان به طور کلی روی ابر ذخیر سازی کرد.

انواع داده‌های ذخیره‌سازی روی فضای ابری

داده‌های زیر، بر اساس نیاز شما می‌توانند روی فضای ابر ذخیره شده و شما هر زمانی که اراده کنید، به آن دسترسی خواهید داشت.

• داده‌های فایلی (File Storage)
• داده‌های بلوکی (Block Storage)
• داده‌های شی (Object Storage)

یک فضای هیبریدی، باید بتواند امکان ذخیره‌کردن اطلاعات فوق را داشته باشد تا در زمان و مکان مورد نظر توسط دستگاه انتخابی شما قابل کنترل، تغییر و دانلود باشد.

البته یک نکته دیگر در این نوع ابر باید بدانید که علت ترکیبی نام نهادن آن می‌باشد. در ذخیره‌سازی هیبرید، یک مجموعه می‌تواند برای تامین امنیت و کاهش هزینه‌ها، بخشی از اطلاعات خود را در فضای ابری خصوصی و بخشی دیگر (که اهمیت کمتری دارد) در فضای ابری عمومی ذخیره کند. مثلا در یک بانک اطلاعات فردی مشتریان می‌تواند در فضای عمومی و اطلاعات محرمانه در فضای خصوصی ذخیره شود.

فضای ابری اجتماعی

کاربرد این نوع فضای ابری زمانی مشخص می‌شود که یک کمپانی چندین شعبه در شهرهای مختلف داشته باشد. در این روش، تمامی شعبات می‌توانند دسترسی به زیرساخت ابر اجتماعی داشته (البته چنانچه توسط رئیس سازمان تعریف شده باشد) و اطلاعات روی ابر را کنترل کنند.

سرویس‌های ابری به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

سه دسته‌ی کلی برای انواع سرویس‌های ابری داریم که عبارتند از:

سرویس پایه‌ای (Infrastructure as a service)

سرویس پایه‌ای (IaaS) یا استانداردترین سرویس ابر، شامل پردازش ابری، پهنای باند شبکه‌ای، سیستم‌های همتراز و فضای ابر خصوصی است. در این سرویس، نیازی به مدیریت مستقیم شرکت تقاضاکننده بر روی داده‌ها نیست و ارائه‌ دهنده‌ی سرویس، مسئولیت، منابع، امنیت و نگهداری داده را به عهده دارد. یک نمونه از این مدل را می‌توان فضایی که مایکروسافت Azure در اختیار دارد، دانست.

سرویس زمینه‌سازی (Platform as a service)

سرویس زمینه‌سازی (PaaS) شامل خدماتی برای توسعه‌ی نرم‌افزار است که به عنوان میانه‌ای از دو سرویس (Iaas) و (SaaS) محسوب می‌شود. در این روش، کاربران بدون استفاده از یک اپلیکیشن یا آی‌دی‌ای (IDE) می‌توانند یک سیستم توسعه یک‌پارچه داشته باشند. البته در این روش کاربران می‌توانند با دریافت اشتراک ویژه، اقدامات شخصی‌سازی را نیز بر روی کارهای خود پیاده‌سازی کنند. یک مثال از این سرویس، فضایی که Google App Engine در اختیار دارد.

سرویس نرم‌افزاری (Software as a service)

سرویس نرم‌افزاری (SaaS) ارائه دهنده خدمات نرم افزاری و برنامه‌ای است که بیشترین سهم بازار کنونی از ذخیره‌سازی ابری را شامل می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این سرویس، عدم احتیاج به مدیریت مداوم داده‌ها توسط شرکت مصرف کننده است یا به عبارتی، شما مسئول نگهداری داده‌ها نیستید بلکه ارائه دهنده‌ی نرم‌افزار این کار را می‌کند. به عنوان یکی از مثال‌های مطرح در این حوزه، می‌توان به فضایی که نتفلیکس در اختیار دارد، اشاره کرد.

آینده رایانش ابری

اگر کمی به خدماتی که فضای ابری ارائه می کند فکر نمایید، متوجه می شوید که در سال های پیش رو به طرز اعجاب آوری به این نوع سرویس ها وابسته خواهیم شد.

نرم افزارهای موبایل اطلاعات خود را در فضای ابری ذخیره سازی خواهند کرد، این فضا می تواند متعلق به خدماتی مانند dropbox باشد یا google drive. سرویس های پایه ای فضای ابری به نام های بزرگی همانند آمازون و یوتیوب اجازه خواهند داد تا اطلاعات مورد نیاز را هر چه سریع تر به دست کاربران برسانند. بدون فضای ابری، نصف نرم افزار هایی را که الان در اختیارمان است نداشتیم.